Doğumu: ?
Vefâtı: Çiganyan, 802 H. / 1399 M.
Şemâili
Orta boylu, gökçek yüzlü, esmer tenli, büyükçe sakallı idi. Dâima huzû ve huşû üzere bulunurdu. Şâh-ı Nakşbend Hazretlerinin sâdık müridi damadı ve halifesi idi.
***
Buhârâ’lı zengin bir âilenin oğlu olmakla beraber mizacı fakra mâil, ilme ve hürmete düşkündü. Zâhir ilimlerini tahsîle meraklı olup devam ettiği Buhârâ medresesinde altında bir eski hasır, başı için tuğladan bir yastık ve önünde kitabını koymaya mahsus tahtadan bir rahlesi mevcud idi.
Genç yaşında derviş oldu. Âileden gelen zenginlik gururunu kırmak için Hazret-i Nakşbend ona elma satmasını emretti. Önce kenar mahallelerde, tanınmayacağı yerlerde sattı. Hâce Hazretleri Alâeddin’e kardeşlerinin dükkânlarının önünde satmasını emretti. Alâeddin kardeşlerinin bu işi garib göreceklerini anlayıp biraz ağırdan aldı. Hazret ısrar etti. Alâeddin, elma tablasını aldı, kardeşlerinin attarlar çarşısına vardı. Bunun bir tekne içinde elma sattığını gören ağabeyleri nefsâni onurlarına ve zenginliklerine yediremeyerek Alâeddin’e ağır konuştular. Elma tablasını elinden aldılar, dayak attılar. Bunun üzerine Alâeddin:
– Benim efendim bana elma sat dedi, ben de satacağım! Hem nerde derse orada satacağım! Ne yaparsanız yapın, ben onun emrini yerine getireceğim, dedi. Sonra dergâha geldi.
Onun nefsini kırdığını gören Hâce Hazretleri:
– Oğlum Alâeddin! Artık elma satma işi tamam. Kardeşlerinin nefsinin kabardığı, senin nefsinin ise ezildiğini gördüm. Bundan böyle sohbetlere devam et. İlmini, fazlını tamamla. Cenâb-ı Hak yardımcınızdır diye buyurdular.
Alâeddin bir yandan medreseye, bir yandan sohbetlere devam ediyor, kemâle doğru sür’atle ilerlemesi, fiil ve harekâtından belli oluyordu.
Hâce Hazretleri onun bülûga ermesini gözetliyor, erlik çağına geldiğini duyunca doğru medreseye gidiyor. Alâeddin’in bir eski hasır üzerinde derse çalıştığını görüyor ve kendisine:
– Oğlum Alâeddin! Eğer kabul eder isen bu gece bülûğa ermiş bir kızım var. Onu seninle evlendireyim! buyurduklarında Alâeddin sıkılarak ve ke-mâl-i edeble:
– Efendim bu kulunuz hakkında büyük bir lütuf ve saâdettir. Fakat ev için gerekli eşya ve maişet için bir iş ve gelirim yok, deyince.
Hâce Hazretleri:
– Merak etme Allah’ın hazinesi boldur, rızık taksim edilmiştir. Kızım sana müyesser ve mukadderdir. Haydi eve gel, nikâhınızı akdedeyim, diye buyurdular.
Bu izdivacın meyveleri:
Hâce Hasen Attar,
Hâce Şihâbuddin Attar,
Hâce Mübarek,
Hâce Alâeddin olmuşlar ve herbiri hâcelik pâyesine erişmişlerdir.
Hâce Alâeddin Hazretleri dâmad olduktan sonra Hazret-i Nakşbend’e iki yönden yakın olması hasebi ile saâdethanelerine serbest girme imkânı doğmuş, böylece kendisini hizmete vakfetmiş, ömür boyu bunu kendine en büyük saâdet bilmiştir.
Hazret-i Nakşbend’in sohbetlerini tanzim, sözlerini tespit, emirlerini tatbik, seyahatlerini idâre, ihvanlarını çekip çevirmede büyük bir kâbiliyete sahipti. Hemen her işin idâresi onun üzerine idi.
Hâce Hazretleri hayatlarında bütün talebe ve müridlerin tâlim ve terbiyesini Hâce Alâeddin Hazretlerine havale ederek:
– “Hâce Alâeddin bizim yükümüzü hayli hafifletmiştir. Onun bereketi, sohbetleri ve güzel terbiye tarzı birçok talipleri uyandırmış, kurbiyet ve kemâle erdirmiştir” der idi
Üstazî gibi hanefî mezhebinde olan Alâeddin Attar Hazretleri, ikna etme kabiliyetine sahip idi. Çoklarını delâlet fırkalarının bâtıl akîdelerinden kurtarmış, Hakka hakkı ile imân etmelerini sağlamıştır.
***
Sözlerinden:
– Bu yola giremeyenlerin yolunu kesenler yine kendileridir. Kendilerindeki benliktir.
– İnsanların küllî ilme ulaşamayışları, kendi cüz’î ilimlerinden geçemeyişlerindendir
– İrâdesini hakkın irâdesinde, kudretini hakkın kudretinde yok etmeyen Hakka varamaz.
Bunun için yol: Şerîat sâhibinin emirlerini yerine getirip Hakk’ın muradını, nefsin muradından önce tutmaktır.
802 de Recep ayının içerisinde vefât etmişlerdir.
Silsile’de emâneti Seyyid Hâce Muhammed Baba Bahâeddin Nakşbend Hazretlerinden almışlardır. “Pişuvâ-yı halk Şeyh Alâeddin attâr’ül-BuharÎ Rû perî” diye anılır.